standardy i wytyczne w patomorfologii

Koleżanki i Koledzy!
Szanowni Państwo!

Przekazujemy standardy organizacyjne oraz standardy postępowania w patomorfologii. (linki do materiałów znajdują się na końcu)
Przedstawione dokumenty są efektem zakończenia pierwszego etapu programu PO WER pt. „Wsparcie procesu poprawy jakości w patomorfologii poprzez wdrożenie standardów akredytacyjnych oraz wzmocnienie kompetencji kadry zarządzającej podmiotami leczniczymi” realizowanego przez Ministerstwo Zdrowia. Zgodnie z wymaganiami projektu, zostały przekazane do Ministerstwa i oczekują na akceptację Ministra. Proces powstawania ostatecznej wersji był wieloetapowy, poczynając od pierwotnych wersji poszczególnych rozdziałów nadesłanych przez autorów, które następnie były poddane analizie przez Ministerstwo Zdrowia oraz Agencję Oceny Technologii Medycznej i Taryfikacji. Po uwzględnieniu pierwszych poprawek, wytyczne zostały rozesłane do zakładów patomorfologii biorących udział w pilotażu wytycznych. Uwagi nadesłane z poszczególnych zakładów oraz zgłoszone przez ekspertów-wizytatorów były analizowane m. in. przez przedstawicieli MZ i AOTMiT, a także Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia. W ten sposób powstała kolejna wersja wytycznych oraz zostały wyłonione standardy postępowania w diagnostyce patomorfologicznej. Na tym etapie prac, treść poszczególnych części została przekazana do publicznej oceny i zgłaszania uwag. Ostateczna wersja została zebrana w dwa dokumenty, z których jeden obejmuje zestaw standardów zawarty w 73 rozdziałach oraz drugi, który zawiera zbiór załączników, stanowiących uzupełnienie lub opis możliwej interpretacji standardów. 

Serdecznie dziękujemy wszystkim autorom (lista przedstawiona we wstępie do wytycznych), którzy brali udział w przygotowaniu pierwszych wersji tekstu. Ostateczna wersja standardów i wytycznych jest efektem wieloetapowego procesu, w którym w części przypadków należało wypracować rozwiązania uwzględniające nadesłane różne – niekiedy rozbieżne – uwagi oraz możliwości realnego ich wprowadzenia w kraju. Część z rozdziałów została przeredagowana, głównie ze względu na wprowadzenie jednolitych zasad technicznego opracowania materiału w całej publikacji. Również starano się wyeliminować bezpośrednie odwołania do rozwiązań komercyjnych lub rozwiązań opisujących lokalne uwarunkowania. Ponadto treść standardów stanowi element systemu ochrony zdrowia i nie mogą w nich funkcjonować rozwiązania sprzeczne z obowiązującymi zasadami prawnymi. 

Prezentowane standardy oraz wytyczne są kolejnym krokiem w kierunku wyceny procedur patomorfologicznych. Obecnie w przygotowaniu jest rozporządzenie dotyczące pilotażu finansowania jednorodnych grup badań patomorfologicznych (JGPato). Po przeprowadzeniu wspomnianego pilotażu, być może zaistnieje potrzeba wprowadzenia dodatkowych zmian w obecnej wersji standardów lub modyfikacji zasad finansowania objętych wspomnianym rozporządzeniem.

Na koniec chcemy podkreślić, że powstanie standardów i wytycznych w obecnej formie nie byłoby możliwe bez współpracy bardzo szerokiego grona patomorfologów i osób współpracujących. Przedstawione dokumenty traktujemy jako wynik kilkudziesięcioletniej pracy na rzecz standaryzacji i jakości badań patomorfologicznych prowadzonych w różnej formie pod auspicjami Polskiego Towarzystwa Patologów.

Wszystkim zaangażowanym w proces powstawania prezentowanych materiałów bardzo serdecznie dziękujemy!

Renata Langfort, Janusz Ryś, Andrzej Marszałek

Post Scriptum
Publikacja standardów i wytycznych kończy niezwykle intensywny, ponad półroczny okres ich przygotowań. Taka forma dokumentu nie byłaby możliwa bez wcześniejszych wielu działań Polskiego Towarzystwa Patologów. W ostatnim czasie zyskaliśmy niezwykłe wsparcie Ministerstwa Zdrowia, które niejako objęło priorytetowym patronatem wspomniane działania. Prezentowana postać dokumentu jest wynikiem licznych spotkań z przedstawicielami Ministerstwa Zdrowia, Komisji Zdrowia Senatu RP, Agencji Oceny Technologii Medycznej i Taryfikacji, Centrali Narodowego Funduszu Zdrowia, Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia oraz Najwyższej Izby Kontroli, które miały miejsce w ostatnich czterech latach. Merytoryczna dyskusja we wspomnianych gremiach ewoluowała od zdefiniowania problemów patomorfologii w Polsce do wskazania kierunków działania i określenia niezbędnych rozwiązań. Elementami definiującym zastany stan były kolejne raporty, tj. w roku 2018 przygotowany przez CMJwOZ oraz opublikowany w 2020r raport NIK.

Wsparciem w procesie przygotowywania standardów, było wielokrotne zapraszanie konsultanta krajowego w dziedzinie patomorfologii do prezentacji jego działań na forum Rady do Spraw Onkologii przy Ministrze Zdrowia oraz na posiedzeniu Rady Dialogu Społecznego. Potrzeby naszego środowiska były zauważone i stały się także elementem opracowywanych założeń Narodowej Strategii Onkologicznej i Krajowej Sieci Onkologicznej. Lista organizacji i osób sprzyjających działaniom na rzecz standaryzacji i właściwego finansowania patomorfologii jest bardzo długa. Poza wymienionymi wyżej, chciałbym jeszcze wspomnieć o Koalicji Medycyny Personalizowanej oraz Polskiej Lidze Walki z Rakiem oraz towarzystwach naukowych, m.in.: Polskim Towarzystwie Onkologicznym, Polskim Towarzystwie Onkologii Klinicznej, Polskiej Grupie Raka Płuca, Polskim Towarzystwie Radioterapii Onkologicznej, Polskim Towarzystwie Ginekologii Onkologicznej, które udzielały swojego forum do prezentacji naszych potrzeb i służyły wsparciem organizacyjnym i merytorycznym. 

W trakcie redakcji standardów omawiane zagadnienia były również poruszane na forum ESP (The European Society of Pathology) oraz UEMS (The European Union of Medical Specialists), a przedstawiciele poszczególnych krajów reprezentowanych w UEMS, na moją prośbę w kluczowym momencie nadesłali zasady rozliczeń stosowane lokalnie. Te dane zostały przeanalizowane przez AOTMiT i stanowiły bodziec do dalszych działań. W każdym kraju system ochrony zdrowia działa w inny sposób, stąd nie ma możliwości zaimplementowania szczegółowego rozwiązana z jednego systemu do innego, inaczej zorganizowanego, ale warto poznać inne systemy w celu wypracowania optymalnego sposobu postępowania.

Niebagatelną rolę w nagłaśnianiu problemów i potrzeb środowiska patomorfologów odegrały media. O naszych (patomorfologów) sprawach pisano na łamach: Gazety Lekarskiej, Rzeczpospolitej, prawo.pl, ISB Zdrowie, Kuriera Medycznego, Polityki Zdrowotnej, Rynku Zdrowia, Menedżera Zdrowia, Co w Zdrowiu.pl, Gazety Polskiej, Dziennika Polskiego. Istotne znaczenie miał głos organizacji zrzeszających pacjentów.
Za wszelkie formy wsparcia serdecznie dziękuję!

Opracowanie techniczne i graficzne standardów było realizowane przez Wielkopolskie Centrum Onkologii. Bez pomocy zespołu Działu Szkoleń WCO, które wzięło na siebie ciężar bezpośrednich kontaktów z autorami oraz jednostkami biorącymi udział w pilotażu i ekspertami-wizytatorami oraz MZ, a także koordynację i redakcję treści kolejnych („niezliczonych”) wersji standardów – płynna realizacja projektu byłaby niemożliwa. Dział Informatyki WCO wsparł projekt na etapie konsultacji publicznych. 

Starałem się wymienić wszystkich wspierających działania na rzecz powstania standardów. Niewymienione osoby lub instytucje, przepraszam za niedomagania mojej pamięci. 
Dziękuję za wszelkie uwagi przekazane na drodze formalnej oraz w trakcie dyskusji kuluarowych. Dziękuję także tym, którzy chcieli pozostać anonimowi.

I na koniec chcę bardzo serdecznie podziękować prof. Renacie Langfort i prof. Januszowi Rysiowi. Choć jak wspomniałem powyżej, dyskusje dotyczące standardów trwają od wielu lat, to ich redakcja w obecnej formie – poza pierwszymi spotkaniami na początku bieżącego roku w ramach projektu MZ – wymagała niemal dwóch miesięcy codziennych spotkań z wykorzystaniem platform połączeń on-line. Spotkania odbywały się siedem dni w tygodniu i trwały często niemal do północy. Dziękuję za ten wysiłek, mimo zobowiązań zawodowych, rodzinnych czy urlopu wypoczynkowego.

Raz jeszcze dziękuję wszystkim za udział i wsparcie opisanych działań!

Andrzej Marszałek

Treść standardów:
https://pol-pat.pl/wp-content/uploads/2020/08/01_standardy_okadka-721×1024.png
https://pol-pat.pl/pliki/files/wytyczne_i_standardy/standardy/02_standardy_wstep.pdf
https://pol-pat.pl/pliki/files/wytyczne_i_standardy/standardy/03_standardy_spis_tresci.pdf
https://pol-pat.pl/pliki/files/wytyczne_i_standardy/standardy/04_standardy_tresc_ksiazki.pdf

Treść wytycznych (załączniki do standardów):
https://pol-pat.pl/wp-content/uploads/2020/08/01_wytyczne_okladka-721×1024.png
https://pol-pat.pl/pliki/files/wytyczne_i_standardy/wytyczne/02_wytyczne_wstep.pdf
https://pol-pat.pl/pliki/files/wytyczne_i_standardy/wytyczne/03_wytyczne_spis_tresci.pdf
https://pol-pat.pl/pliki/files/wytyczne_i_standardy/wytyczne/04_wytyczne_tresc.pdf